Αφιέρωμα στο Ν Γκάτσο

Η εκπ/κός της  Γ΄ τάξης κ. Ιωάννα Χαρχαντή με τους μαθητές/τριες του τμήματος της, ασχολήθηκαν με το πρόγραμμα τη «Μελοποιημένη ποίηση-Αφιέρωμα στον Νίκο Γκάτσο».

Α΄ Μέρος: Η ποίηση στην αρχαία Ελλάδα.

Οι αρχαίοι Έλληνες ανέπτυξαν ιδιαίτερα την ποίηση και συγκεκριμένα το έπος, τη λυρική ποίηση και το δράμα ως ποιητικά είδη, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει πως δεν άνθισαν και άλλα είδη, όπως η βουκολική ποίηση. Αξιοσημείωτο είναι ότι πέντε από τις εννέα Μούσες ήταν προστάτιδες των διαφόρων ειδών της ποίησης?

Ο Όμηρος φέρεται ως ο συγγραφέας των ποιητικών κειμένων της Ιλιάδας και της Οδύσσειας, από τα πρώτα κείμενα της Ιστορικής περιόδου της αρχαίας Ελλάδας, γνωστά ως «Ομηρικά Έπη»?

1)Οι μαθητές συνέλλεξαν πληροφορίες σχετικά με την ποίηση στην αρχαία Ελλάδα,

τις μούσες, τον Όμηρο.

2)Επέκτειναν τις πληροφορίες του βιβλίου της Ιστορίας σχετικά με τα Ομηρικά Έπη και ιδιαίτερα ασχολήθηκαν με τις αληθινές αιτίες του Τρωικού πολέμου-σύνδεση με τον Μυκηναϊκό πολιτισμό.

Β΄ Μέρος: Μελοποιημένη ποίηση- Ν. Γκάτσος

 Όταν η ποίηση συναντά τη μουσική τότε γίνεται μελοποιημένη ποίηση. Αρκετοί συνθέτες έχουν μελοποιήσει ποιήματα σπουδαίων ποιητών. Έτσι η ποίηση περνάει πιο εύκολα σε όλους τους ανθρώπους και γίνεται μέσο έκφρασης με υψηλά νοήματα για την δικαιοσύνη, τη δημοκρατία, την αγάπη, την ίδια τη ζωή. Αλλά και η μουσική υπογραμμίζει τα συναισθήματα της αγωνιστικότητας, του δυναμισμού αλλά και την ομορφιά  της ζωής και της ανθρώπινης ύπαρξης?

«Στον Γκάτσο οφείλω τον λόγο υπάρξεως του τραγουδιού μου, εκτός από τον λόγο μέσα στο τραγούδι», λέει ο Μάνος Χατζιδάκις, που δηλώνει μαθητής του.

«Πρέπει να μετράμε το ελληνικό τραγούδι προ Γκάτσου και μετά το Γκάτσο», λέει ο Σταύρος Ξαρχάκος, αναγνωρίζοντας την προσφορά του.

 

1)Συλλογή πληροφοριών σχετικά με την βιογραφία του Ν. Γκάτσου και το έργο του. (Βλέπε παρουσίαση).

2)Ανάλυση των ποιημάτων:

α) Ο Εφιάλτης της Περσεφόνης, από το Ανθολόγιο της Γ΄-Δ΄ τάξης. Διδάχτηκε και ως τραγούδι στα παιδιά.

Εκεί που φύτρωνε φλισκούνι κι άγρια μέντα      
κι έβγαζε η γη το πρώτο της κυκλάμινο                
τώρα χωριάτες παζαρεύουν τα τσιμέντα             
και τα πουλιά πέφτουν νεκρά στην υψικάμινο.

Εκεί που σμίγανε τα χέρια τους οι μύστες
ευλαβικά πριν μπουν στο θυσιαστήριο
τώρα πετάνε αποτσίγαρα οι τουρίστες
και το καινούργιο πάν να δουν διυλιστήριο.

Εκεί που η θάλασσα γινόταν ευλογία
κι ήταν ευχή του κάμπου τα βελάσματα
τώρα καμιόνια κουβαλάν στα ναυπηγεία
άδεια κορμιά σιδερικά παιδιά κι ελάσματα.

Κοιμήσου Περσεφόνη
στην αγκαλιά της γης
στου κόσμου το μπαλκόνι
ποτέ μην ξαναβγείς.

 

Το ποίημα παρουσιάζει την καταστροφή της φύσης από τον άνθρωπο. Ένα μικρό δείγμα από την ανάλυση του ποιήματος που έγραψαν οι μαθητές:

1^η στροφή: Χρυσή Χρυσούλη: Εκεί που κάποτε φύτρωναν φυτά, τώρα οι χωριάτες πουλούν τα χωράφια τους για να φτιαχτεί ένα εργοστάσιο και τα πουλιά πεθαίνουν από τον καπνό. 

Φίλιππος Σωτηριάδης: Καταλαβαίνω πως εκεί που φύτρωναν λουλούδια, τώρα οι χωριάτες στρώνουν τσιμέντο. Τα πουλιά πέφτουν νεκρά από το εργοστάσιο.

2^η στροφή: Ασημίνα Μπάκο: Παλιά οι άνθρωποι πιάνονταν χέρι-χέρι για να μπουν στο ναό προσεκτικά. Τώρα όμως οι τουρίστες πετάνε τα σκουπίδια τους και πάνε να δουν το καινούριο εργοστάσιο.

Μαρία Σωτηρίου: Εκεί που ένωναν τα χέρια τους οι άνθρωποι ήσυχα πριν μπουν στο ναό, τώρα πια πετάνε σκουπίδια οι τουρίστες και θέλουν να δουν το εργοστάσιο.

3^η στροφή: Αλεξάνδρα Νοικοκύρη: Παλιά είχε ηρεμία, καθαριότητα. Οι άνθρωποι μπορούσαν να κάνουν μπάνιο. Άκουγαν τα πρόβατα που βόσκανε. Τώρα ακούν το εργοστάσιο που κάνει ατελείωτο θόρυβο.

Φάμπιο Χαϊντάρι: Εκεί η θάλασσα ήταν καθαρή και τα αρνιά βόσκανε και βέλαζαν. Τώρα βαγόνια από το εργοστάσιο κουβαλάνε ελατήρια, βίδες και μεταλλικές πλάκες.

4^η στροφή: Φίλιππος Σωτηριάδης: Να πάει η Περσεφόνη στον κάτω κόσμο, να μείνει εκεί περά για πάντα, γιατί δεν έχει νόημα να πάει στον πάνω κόσμο επειδή τον κατέστρεψαν οι άνθρωποι.

Χαράλαμπος Λουκάς: Κοιμήσου Περσεφόνη κάτω στη γη αφού χαλάσαμε το κόσμο και τα λουλούδια.

β) Γεια σου χαρά σου Βενετιά, από το γ΄ τεύχος του βιβλίου της Γλώσσας της Γ΄ δημοτικού.

Γεια σου χαρά σου Βενετιά
πήρα τους δρόμους του νοτιά
κι απ’ το κατάρτι το ψηλό
τον άνεμο παρακαλώ.

Φύσα αεράκι φύσα με
μη χαμηλώνεις ίσαμε
να δω γαλάζια εκκλησιά
Τσιρίγο και Μονεμβασιά.

Γεια σου χαρά σου Βενετιά
βγήκα σε θάλασσα πλατιά
και τραγουδώ στην κουπαστή
σ’ όλο τον κόσμο ν’ ακουστεί.

Φύσα αεράκι φύσα με
μη χαμηλώνεις ίσαμε
να δω στην Κρήτη μια κορφή
που έχω μανούλα κι αδελφή

Το ποίημα αναλύθηκε προφορικά μέσα στην τάξη. Διδάχτηκε και ως τραγούδι.

γ) Το δίχτυ

Κάθε φορά που ανοίγεις δρόμο στη ζωή
μην περιμένεις να σε βρει το μεσονύχτι
έχε τα μάτια σου ανοιχτά βράδυ πρωί
γιατί μπροστά σου πάντα απλώνεται ένα δίχτυ
έχε τα μάτια σου ανοιχτά βράδυ πρωί
γιατί μπροστά σου πάντα απλώνεται ένα δίχτυ

Αν κάποτε στα βρόχια του πιαστείς
κανείς δε θα μπορέσει να σε βγάλει
μονάχος βρες την άκρη της κλωστής
κι αν είσαι τυχερός ξεκινά πάλι
μονάχος βρες την άκρη της κλωστής
κι αν είσαι τυχερός ξεκινά πάλι

Αυτό το δίχτυ έχει ονόματα βαριά
που είναι γραμμένα σ? επτασφράγιστο κιτάπι
άλλοι το λεν του κάτω κόσμου πονηριά
κι άλλοι το λεν της πρώτης άνοιξης αγάπη

Το ποίημα μας προειδοποιεί για τις παγίδες της ζωής. Το ποίημα αναλύθηκε προφορικά μέσα στην τάξη, τραγουδήθηκε και παρουσιάστηκε δραματοποιημένο στη γιορτή της ποίησης. Η ανάλυση του ποιήματος εξυπηρέτησε και την καλύτερη δραματοποίηση.

3) Οι μαθητές κατασκεύασαν κολάζ με θέμα: Το δίχτυ, Ο εφιάλτης της Περσεφόνης, Χάρτινο το φεγγαράκι και στόλισαν το σκηνικό για την παρουσίαση της γιορτής.

4) Διδασκαλία τραγουδιών: Αγάπη μέσα στην καρδιά, Αν θυμηθείς τ΄ όνειρό μου, Γεια σου χαρά σου Βενετιά, Η ενδεκάτη εντολή, Χάρτινο το φεγγαράκι, Ο εφιάλτης της Περσεφόνης, Άσπρο περιστέρι, Τώρα που πας στη ξενιτιά, Μίλησέ μου, Η μπαλάντα του Ούρι (Αχ! Ουρανέ), Έβαλε ο Θεός σημάδι  και άλλα? Αυτά με την καλύτερη ερμηνεία από τους μαθητές παρουσιάστηκαν και στη γιορτή.

5) Συγγραφή ποιημάτων: Οι μαθητές της Γ΄ τάξης προσπάθησαν να γράψουν δικά τους ποιήματα. Η θεματολογία τους ήταν σχετική με την καθημερινότητα τους: σχολική ζωή , αυτοβιογραφικά, από τις εποχές, το περιβάλλον που μεγαλώνουν, κοινωνικά. Τα ποιήματα τους τα παρουσίασαν και στη γιορτή.  Ένα μικρό δείγμα από αυτά είναι τα εξής:

       Ασημίνα Μπάκο:  Ήρθε η άνοιξη!

                                                Ήρθε η άνοιξη με τα λουλούδια.

                                                Ήρθε η άνοιξη με τα αηδόνια που κελαηδούν

                                                πάνω στα κλαδιά?

 

                                               Τα χελιδόνια πετούν ψηλά στον ουρανό,

                                                στη ζεστασιά?

                                                Ήρθε επιτέλους η άνοιξη

                                                με την ομορφιά της?

 

 Μαρία Σωτηρίου: Το καλοκαίρι

                             Ο ουρανός τις νύχτες του καλοκαιριού είναι καλός,

                                        με τ? άστρα, το φεγγάρι που λάμπει στον κατάμαυρο ουρανό,

                                        το ζεστό αεράκι, που φυσάει στα μαλλιά μου?

 

                      Ο ουρανός τις μέρες του καλοκαιριού είναι καλός με τα πουλιά,

                      που χτενίζουν τα κάτασπρα σύννεφα κι ο ήλιος που λαμπυρίζει,

                     ζεστή θάλασσα στην όμορφη αμμουδιά?

                                               

         Ασημίνα Μπάκο: Το φτωχό παιδάκι

                                    Ήταν ένα παιδάκι

                                                χωρίς οικογένεια, χωρίς σπιτάκι?

                                                Ήταν μόνο του το καημένο,

                                                χωρίς φίλους, χωρίς αγάπη,

                                                χωρίς τίποτα ήταν μονάχο το παιδάκι?

                                                Ήταν φτωχό δεν είχε να φάει,

                                                δεν είχε να πιει νερό

                                                ήταν πάντα νηστικό?

                               

               Σιλβάνα Λέκα: Η Σιλβάνα

                                    Καλημέρα, με λένε Σιλβάνα

                                                και το πρωί φιλάω τη μάνα,

                                                για να πάω στο σχολείο,

                                                να διαβάσω το βιβλίο!

 

                                                Έχω μια δασκάλα με κόκκινα μαλλιά,

                                                που με τα δέκα της παιδιά,

                                                προσπαθεί να μας διαβάσει

                                                και βαθμούς να μας μοιράσει!

                               

                                                Το παιχνίδι τ? αγαπώ

                                                και το αγαπημένο μου το φαγητό,

                                                είναι τα μακαρόνια με κιμά,

                                                που μου τα φτιάχνει η μαμά!

 

   Φίλιππο Σωτηριάδη: Σχολείο

                                    Ντρινγκ! Ντρινγκ! Το κουδούνι χτυπάει,

                                                στα αυτιά μας κελαηδάει?!

                                                Βγαίνουμε όλοι έξω για να παίξουμε

                                                και στην αυλή να τρέξουμε!

 

                                                Έχω πολλά μαθήματα

                                                ιστορία, θρησκευτικά,

                                                γλωσσά, μαθηματικά

                                                και αγγλικά.

 

                                                Για όλα αυτά, μερικές φορές

                                                παιδεύομαι να τα τελειώσω,

                                                αλλά άμα δε διαβάσω, η μαμά μου λέει:

                                               «Διάβασε θα σε μαλώσω»

 

       Χρυσή Χρυσούλη: Η θάλασσα

                                                Θάλασσα μου γαλανή,

                                                όταν φυσά τ? αγέρι

                                                τα κύματα λικνίζονται,

                                                σ? όλης της γης τα μέρη.

 

                                                Θάλασσα μου γαλανή,

                                                με τα πολλά τα ψάρια,

                                                βαρκούλες αρμενίζουνε

                                                και διάφορα καράβια.

6) Χορογραφία ζεμπέκικου το «Μ΄ ένα παράπονο» που παρουσίασαν στη γιορτή.

7)Χασάπικο «Μη μου χτυπάς τα μεσάνυχτα την πόρτα» παρουσιάστηκε στη γιορτή.

8) Δραματοποίηση «Το δίχτυ». Δύο φίλες ξεκινούν την πορεία τους στη ζωή. Τι γίνετε όμως όταν η μια μπλέκεται στο δίχτυ-παγίδες της ζωής; Θα καταφέρει η φίλη της να τη βοηθήσει; Όλα αυτά μας τα παρουσίασαν οι μαθητές της Γ΄ τάξης στη γιορτή της ποίησης.